دکتر محمد اسماعیل رضوانی
به گزارش رک نیوز:دکتر رضوانی (محمد اسماعیل رضوانی) فرزند جعفر ، در ۱۰ اردبیهشت ۱۳۰۰ در قریه خراشاد بدنیا آمد . پس از آنکه تحصیلات خود را به پایان رساند به استخدام وزارت فرهنگ در آمد و به کار تدریس در مدارس بیرجند پرداخت . رضوانی بعد از آنکه به تهران آمد به تحصیلات خود ادامه داد و توانست دوره لیسانس ، فوق لیسانس و دکترا را طی کند.وی مدتها در دانشگاه ملی و دانشگاه تهران به تدریس مشغول بود و پس از آنکه در سال ۱۳۵۸ بازنشسته شد ، تا پایان عمر به تحقیق و پژوهش در زمینه تاریخ ایران پرداخت. محمد اسماعیل رضوانی سرانجام در ۵ فروردین ۱۳۷۵ در تهران فوت نمود.
والدین و انساب:
درخانواده ای روحانی دیده به جهان گشود . اجداد و نیاکان پدری وی ،عبارت بودند از شیخ جعفر ،آخوند ملا محمد علی ،آخوند ملا اسماعیل و سرکار آقا -از علمای منطقه خراسان در عهد صفویه نسل اندر نسل در امور دینی و علمی منطقه قهستان از سرآمدان روزگار بودند .مادرش فاطمه نام داشت و جد مادریش ملا حسن یزدی بود.
اوضاع اجتماعی و شرایط زندگی:
دکتر رضوانی در شش سالگی توسط پدر به یکی از مکتب خانه های محلی سپرده شد که در آن به فراگیری قرآن مجید و علوم مقدماتی بپردازد :هشت ساله بود که خواندن قرآن را تمام کرد و به بیرجند رفت.
تحصیلات رسمی و حرفه ای:
در سن هشت سا لگی پدر خانواده ، رضوانی را نزد یکی از اقوام در بیرجند فرستاد تا در مدرسه طلاب شوکتیه مشغول به تحصیل شود. مدتی از این موضوع گذشت تا اینکه در پی تا سیس به سبک جدید ،تحت عنوان ( تدین ) با مدیریت مرحوم فاضلی مسیر زندگی استاد به کلی تغییر کرد. دبه هر صورت استاد علاوه بر فراگیری علوم مقدماتی حوزه و یادگیری کتبی همچون نصاب ،امثله و شرح امثله علوم متداول و جدید را نیز فراگرفت. وی در سال ۱۳۲۲ با اخذ مدرک دیپلم از دبیرستان فارغ التحصیل شد .
دکتر رضوانی بعد از مدتی اقامت در بیرجند به تهران منتقل گردید و ضمن تدریس در دبیرستان فرخی توانست در سال ۱۳۲۲ در رشته تاریخ و جغرافی دانشسرای عالی و سپس امور تربیتی وارد شود . وی در سال ۱۳۳۵ مقطع کارشناسی ارشد را نیز سپری نمود و سرانجام در ۱۳۴۲ موفق به دریافت در جه دکترا رشته تاریخ از دانشگاه تهران گردید.
فعالیتهای ضمن تحصیل:
دکتر رضوانی پس از گرفتن دیپلم بلافاصله به خدمت وزارت فرهنگ در آمد و به سمت مدیر دبستان محل خود ،خراشاد، منصوب شد. بعد از سه سال ،بیرجند به دبیر احتیاج پیدا کرد و تصمیم گرفته شد که از دیپلمه های با سواد استفاده کنند ، لذا وی را به دبیرستان شوکتی بیرجند فرستادند . استاد سه سال در آنجا ماند تا اینکه به فکر ادامه تحصیل افتاد.
بدین خاطر تقاضای انتقال به تهران را کرد که با انتقال او موافقت شد .استاد در تهران ضمن ارتقا سطح علمی و ادامه تحصیل در دبیرستان فرخی تدریس می نمود که با اخذ درجه دکتری در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران ،تربیت معلم ، شهید بهشتی ،دانشگاه الزهرا ساعاتی را به تدریس مشغول بود.
استادان و مربیان:
فرزانگانی که استاد قبل از تحصیل در دانشگاه ودر طی تحصیل در دانشگاه ازآنان بهره برده بود عبارتند از آقا شیخ محمدرضا سرچاهی ،مرحوم فاضلی ،مرحوم سید عبدالحسین آیتی ،مرحوم طهامی ،سید محمد فرزان بیرجندی ،دکتر بینا ،نصرالله فلسفی ،علی اصغر شمیم ،ابراهیم پورداود ،دکتر گنجی ،سعید نفیسی ،عباس اقبال و دکتر بهمنش
همسر و فرزندان:
دکتر رضوانی در سال ۱۳۳۰ با دختر عمه خویش عقد نکاح بست .ثمره این ازدواج نیکو چهار فرزند به نامهای محمد حسن ،هما ،نرگس و همایون بودکه همگی این فرزندان به ویژه دختر بزرگشان سرکار خانم هما رضوانی که راه پدر را ادامه دادند -به مدارج علمی دانشگاهی دست یافتند.
زمان و علت فوت:
دکتر رضوانی در ۵ فروردین ۱۳۷۵ همزمان با فرا رسیدن بهار برا ثر بیماری سرطان ،پای از سرای گذار برکشید .
مشاغل و سمتهای مورد تصدی:
دکتر رضوانی پس از اخذ مدرک دیپلم در سال ۱۳۲۲ به خدمت وزارت فرهنگ در آمد و مدیر دبستان زادگاه خویش شد. وی در خلال سالهاتحقیق و تدریس ،چند صباحی نیز به کارهای اجرایی پرداخت . از جمله مدت سه سال رئیس بازرسی تعلیمات متوسطه تهران ومعاون بازرسی فرهنگ استان تهران شد .
وی همچنین مدت دو سال به اداره دبیرخانه دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی ) پرداخت . مدت سه سال نیز در سمت معاونت آموزشی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران مشغول به کار شد .
آثار و تالیفات:
تنوع تألیفات و مقالات دکتر رضوانی زیاد است که تنها به ذکر اهم تألیفات بسنده می شود.
۱ـ زمینی که روی آن زندگی می کنیم ، تهران : سازمان چاپ کیهان ( به کمک مؤسسه یونسکو ) ، ۱۳۴۱
۲ـ انقلاب مشروطیت ایران ، تهران : مؤسسه انتشارات فرانکلین ، چاپ اول ۱۳۴۵ ، چاپ سوم ، ۱۳۵۶
۳ـ اعلان ها و اعلامیه های دوره قاجار , تهران : ضمین مجله بررسی های تاریخی ، ۱۳۴۹
۴ـ تبلیغات نامه تنسر با همکاری مجتبی مینوی ، تهران : خوارزمی ، چاپ اول ۱۳۵۱ ، چاپ دوم ۱۳۵۴
۵ ـ تصحیح تاریخ منتظم ناصری در سه جلد ، تهران : دنیای کتاب ، ۱۳۴۷
۶ـ سفرنامه ظهیر الدوله ( همراه مظفرالدین شاه به فرنگستان ) , تهران : کتابخانه مستوفی ۱۳۷۱
۷ـ روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه در سفر سوم فرنگستان ( با همکاری فاطمه قاصیها ) ،
۸ـ عالم آرای عباسی ، در سه جلد ، تهران : دنیای کتاب ، ۱۳۷۷
۹ـ یادداشت های امین الدوله (زیر چاپ)
۱۰ـ مجموعه مقالات علمی ایشان که به بیش از ۶۱ مقاله می رسد ، در دست چاپ است.
استاد رضوانی افزون بر کتابهای یاد شده ، چند جلد کتاب درسی تآلیف کرده اند . از جمله:
– یک دوره تاریخ و جغرافیا و تعلیمات اجتماعی دبیرستان
– یک دوره کامل تاریخ و جغرافیا برای دانشسرای مقدماتی و کلاسهای تربیتی ، آمورش و پرورش
منبع
